Өмнөд Солонгосын Дэгү Кёнбүкийн Шинжлэх ухаан, технологийн хүрээлэнгийн (DGIST) судлаачид цацраг идэвхт цезийг богино хугацаанд цэвэрлэх чадвартай нарны эрчим хүчээр ажилладаг төхөөрөмж бүтээж, амжилттай туршжээ. Энэхүү төхөөрөмж нь ургамлын ууршуулах үйл явцыг дуурайж, хөрсөн дэх цезийг ердөө 20 хоногийн дотор 95 хувиар бууруулсан байна.
Байгалийн зарчмыг дуурайсан технологи
Шинэ төхөөрөмж нь ургамлын ус ууршуулах (транспираци) байгалийн процессыг технологид тусган бүтээсэн шийдэл бөгөөд эрчим хүчний эх үүсвэр нь зөвхөн нар. Судалгааны удирдагч Сонгюн Ким “Энэхүү технологи нь ургамлын байгалийн зарчмыг дуурайж, нарны гэрлээр цацраг бохирдолтой хөрсийг цэвэрлэх боломжийг нээж байгаагаараа онцлог” гэж мэдэгджээ.
Цезий-137 изотоп нь 30 жилийн хагас задралын хугацаатай, усанд сайн уусдаг тул байгаль орчинд хурдан тархаж, ургамал, амьтны биед хуримтлагддаг аюултай. Иймээс хөрсөнд үлдсэн цези хүний эрүүл мэндэд ноцтой хор хөнөөл учруулах магадлалтай бөгөөд ялангуяа хөдөө аж ахуйн бүс нутагт тулгамдсан асуудал болдог.
Өмнөх аргачлалуудын хязгаарлалт
Цацраг идэвхт хөрсийг цэвэрлэх уламжлалт аргууд нь ихэвчлэн өндөр өртөгтэй, удаан, байгаль орчинд дарамттай байдаг. Хөрсийг гүн ухах, бохирдсон усыг шингээгч бодисоор шүүж цэвэрлэх зэрэг нь техникийн хувьд хэцүүгээс гадна гамшгийн бүсэд хэрэгжүүлэхэд хүндрэлтэй байдаг. Ургамлаар цэвэрлэх нь аюулгүй мэт боловч цаг агаарын нөхцлөөс хамааралтай, удаан хугацаа шаарддаг ба цацраг шингээсэн ургамлууд өөрсдөө хаягдал болж хувирдаг.
Хиймэл үйлдвэрийн ажиллах зарчим
Шинэ төхөөрөмж нь хөрсөнд шууд суурилж, нарны гэрлийг ашиглан бохирдсон усыг “иш” төстэй сувгаар татдаг. Дараа нь ус нь “навч” хэлбэрийн төхөөрөмжид хүрч, тэнд тусгай шингээгч нь цезийн ионуудыг барьж авна. Цэвэр ус ууршиж, дахин хөрсөнд шингэх бөгөөд энэ нь усны хэрэглээгүйгээр байгальд ээлтэй нөхөн сэргээлт хийх боломжийг олгож байна.
Төхөөрөмжийг олон дахин ашиглаж болохоос гадна, хиймэл навчнууд нь цезийг ханасан тохиолдолд амархан солино. Хэрэглэсэн хэсгүүдийг хүчил хэрэглэн угааж дахин ашиглах боломжтой тул хог хаягдлыг бууруулах, зардал хэмнэх давуу талтай.
Төхөөрөмжийн гол давуу талууд:
- Нарны эрчим хүчээр ажилладаг
- Цахилгаан болон нэмэлт ус шаарддаггүй
- Алслагдсан газар, гамшгийн бүсэд хэрэглэхэд тохиромжтой
- Дахин ашиглах боломжтой, байгальд сөрөг нөлөөгүй
