Дэлхийн гүн дэх үл үзэгдэх далай бидний төсөөлснөөс ч илүү бодитой байж мэднэ. Эрдэмтдийн сүүлийн үеийн судалгаагаар дэлхийн гадаргаас 700 км-ийн гүнд, мантийн давхаргад усны асар их нөөц ашигт малтмалын талст бүтцэд “түгжигдсэн” хэлбэрээр оршин байгааг баталжээ.
Энэ нээлтийн үндэс нь рингвудит гэх ховор эрдсийн бүтэц бөгөөд усны молекулыг гидроксил бүлэг хэлбэрээр багтааж, өөрийн болор торонд нягт холбодог аж. Рингвудит нь зөвхөн мантийн хэт өндөр даралттай нөхцөлд, дэлхийн гүн дэх 400 км-ээс дээш зайд үүсдэг. Анхны баталгаа 2009 онд Канадын Альбертагийн их сургуулийн геохимич Грэм Пирсон болон түүний багийн Бразил улсад хийсэн судалгаагаар гарсан бол, 2022 онд Ботсванад хийсэн бие даасан судалгаа энэ таамгийг улам бэхжүүлсэн юм.
Геологичид үзэхдээ, мантийн шилжилтийн бүс (410-660 км-ийн хооронд) дэлхийн бүх далайтай дүйцэхүйц усны нөөцийг багтааж байх магадлалтай. Энд орших ус нь шингэн хэлбэрээр бус, атомын түвшинд ашигт малтмалын бүтцэд холбогдсон байдаг тул урсах, уурших боломжгүй. Энэ нь газрын гүнд эргэлддэг гүний усны системийг бүрдүүлж, дэлхийн тектоник системийн үндэс суурь болох боломжтой гэж үзэж байна.
Энэ нээлт ямар ач холбогдолтой вэ?
- Тектоник хөдөлгөөнд нөлөөлнө: Мантид агуулагдах ус нь чулуулгийн хайлах температурт нөлөөлж, магма үүсэх процессыг хөнгөвчилдөг. Ингэснээр ялтсуудын хөдөлгөөнийг хөнгөвчилж, галт уулын болон газар хөдлөлтийн шинж чанарт ч нөлөөлж мэднэ.
- Гидросферийн тухай ойлголтыг шинэчилнэ: Рингвудит дахь усны илрэл нь уламжлалт гадаргын усны эргэлтийн ойлголтыг өргөжүүлж, дэлхийд илүү гүн, нарийн төвөгтэй усны систем байгааг харуулж байна.
- Гарагийн түүхийг тайлбарлана: Энэ гүний усны систем нь дэлхий үүссэн цагаас хойш хадгалагдан ирсэн байж магадгүй тул манай гараг усны нөөцөө хэрхэн алдалгүй ирснийг тайлбарлах боломжтой.
- Амьдралын гаралтай холбоотой шинэ төсөөлөл: Усгүйгээр амьдрал үүсэх боломжгүй. Тэгвэл усны ийм гүн гүнзгий эх сурвалж нь амьдралын үндэс бидний төсөөлснөөс ч илүү далд гүнд оршиж байсан байж болзошгүйг харуулж байна.
Эрдэмтдийн энэхүү нээлт биднийг зөвхөн геологийн мэдлэгээ өргөжүүлэхэд бус, дэлхий дээрх амьдрал, усны үүсэл, тогтворжилтын талаарх философи ойлголтуудаа дахин нэг тунгаан бодоход хүргэж байна. Хэдийгээр бид энэ гүний “далайг” хэзээ ч нүдээрээ үзэж чадахгүй ч, түүний оршихуй дэлхийн хувьсал, бүтэц, амьдралд гүн гүнзгий нөлөө үзүүлсээр байна.
