NASA-гийн эрдэмтэд Сугар гариг дээр геологийн идэвхтэй үйл явц одоо ч үргэлжилж буйг батлах шинэ нотолгоо олжээ. Гаригийн гадарга дээрх асар том дугуй хэлбэрийн бүтцүүд нь гүнээс дээш хөөрч буй халуун магмын “плюм”-ийн ул мөр байж болзошгүй байна. Энэхүү судалгаа нь 30 гаруй жилийн өмнө NASA-ийн “Магеллан” хөлгөөр цуглуулсан өгөгдөл дээр үндэслэн хийгдсэн бөгөөд Сугар гаригийн дотоод ертөнцийг шинээр харах боломж олгожээ.
“Корона” гэх нууцлаг бүтцүүд юу өгүүлэв?
Эрдэмтэд “корона” гэж нэрлэгддэг, зуун км-ийн диаметртэй аварга оваль бүтцүүдийг судалсан бөгөөд эдгээр нь Сугар гаригийн гадаргад гүн дэх халуун, хөнгөн материалыг дээш түлхэж буй үйл явцтай холбоотой гэж үзжээ.
- Корона бүрийн эргэн тойронд хагарал, ан цав үүссэн нь хүчтэй дотоод даралтын илрэл гэж тайлбарлав.
- Судалгаагаар гариг даяар хэдэн зуун корона илрүүлсэн байна.
- Эдгээр бүтцүүд нь өнгөрсөн үеийн үлдэгдэл биш, харин одоо ч үргэлжилж буй хөдөлгөөний илрэл байж болзошгүйг онцолжээ.
“Магеллан”-ы өгөгдөл шинэ нээлтэд хөтлөв
NASA-ийн “Магеллан” хөлөг 1990-ээд оны эхээр Сугар гаригийг эргэхдээ гадаргын топографи ба таталцлын мэдээллийг өндөр нарийвчлалтайгаар цуглуулсан. Энэ өгөгдлийг дахин судалснаар:
- 75 коронаг судалсны дотор 52-д нь мантийн халуун матери одоог хүртэл оршсоор байгаа бололтой.
- Харьцуулсан 3D загварчлал болон таталцлын зураглал нь дээрх таамаглалыг бататгажээ.
Гаэль Касчоли, NASA-ийн Годдардын төв ба Мэрилендийн их сургуулийн судлаач:
“Корона нь дэлхий дээр оршихгүй, гэхдээ дэлхий залуудаа ийм бүтэцтэй байсан байж болох юм. Таталцал, гадаргын хэлбэрийн өгөгдлийг хослуулан ашигласнаар бид Сугар гаригийн гүний үйл явцын талаарх шинэ ойлголттой боллоо.”
VERITAS: Сугар гаригийг дахин нарийн судлах шинэ үе эхэлнэ
NASA 2031 оноос өмнө хөөргөхөөр төлөвлөж буй VERITAS хэмээх шинэ сансрын хөлгөөр таталцлын өндөр нарийвчлалтай мэдээлэл цуглуулж, эдгээр геологийн үйл явцыг илүү гүнзгий судлах юм.
Сюзан Смрекар, JPL-ийн эрдэмтэн, VERITAS төслийн ахлах судлаач:
“VERITAS нь гадаргын газрын зураглалын нарийвчлалыг 2–4 дахин сайжруулна. Энэ нь зөвхөн Сугар гаригийг ойлгоход төдийгүй, Дэлхийн эхний үе шатны түүхийг тайлахад ч чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.”
Тектонк хөдөлгөөний онцлог — дэлхийтэй төстэй ч ялгаатай
- Субдукцийн төст үйл явц – халуун плюм гадарга руу түлхэж, литосферийг эргэн буулгаж буй механизмаар явагддаг.
- Литосферийн “дусах” үзэгдэл – хүнд, хүйтэн хэсгүүд доош манти руу унадаг.
- Зарим бүсэд магмын хуримтлал хүчтэй халаалтаар дамжуулан галт уулын идэвхжил үүсгэж байж болзошгүй.
Сугар гариг — өнгөрсөнтэй биш, ирээдүйтэй
Сүүлийн үеийн радарын зургууд Сугар гаригийн Маат Монс, Сиф Монс, Эйстла бүсүүдэд лавын урсгал бүхий галт уулын идэвхжил илрүүлсэн. Харин коронагийн шинэ судалгаа нь гадаргын дор ямар хүч хөдөлж байгааг гүн түвшинд ойлгоход тусалж байна.
